Ptaki chronione w Polsce - pierwsza polska seria z ptakami (1960)

"Ptaki chronione w Polsce" (1960)
Katalog Fischer nr 1062-1073 
Katalog Michel nr 1197-1208

    Seria przedstawiająca rzadkie i chronione gatunki naszych rodzimych ptaków. Została wydana 30 listopada 1960 roku. Autorem grafiki był Jerzy Desselberger (1931-2013), który namalował w swojej karierze wiele wspaniałych polskich znaczków z ptakami (m.in. Ptaki łowne z 1970, Sokoły z 1975, Sowy z 1990 czy Pisklęta zagniazdowników i ptaków śpiewających z 1995). Przedstawię je na pewno w kolejnych wpisach. Pan Desselberger był również ornitologiem, członkiem Komisji Faunistycznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego oraz autorem loga Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków.

    Seria przedstawia następujące gatunki:

- Drop (znaczek o nominale 10gr) - W momencie emisji znaczków bardzo rzadki ptak, który wyginął w Polsce w połowie lat 80 dzięki mechanizacji rolnictwa oraz polowaniom i kłusownictwu. Obecnie  pojawia się u nas bardzo rzadko zalatując z Niemiec. Jego populacja lęgowa w Europie Środkowej i Zachodniej to: ok. 100 osobników na terenie Niemiec, ok. 1300 na Węgrzech, ok.170 w Austrii czy ledwie kilka sztuk w Czechach i na Słowacji (dane pochodzą z lat 2005-2006).
Drop pojawia się również na znaczku wydanym przez Pocztę Polską w roku 1977 z serii "Ginące zwierzęta" (niestety nazwa serii okazała się trafna dla tego gatunku, który zniknął z naszych pól niecałą dekadę później...) :

 - Kruk (20gr) - Największy ptak z rodziny krukowatych, obecnie liczniejszy i pojawiający się nawet w miastach.

  
- Kormoran (30gr) - Obecnie dość liczny w Polsce ptak słonych i słodkich zbiorników wodnych i rzek.

- Bocian czarny (40gr) - "kuzyn" bociana białego zamieszkujący podmokłe lasy. W Polsce obecnie nieliczny - około 1500-2300 par (dane z 2011).
Na polskim znaczku bocian czarny pojawia się ponownie w 2007 roku w serii ze zwierzętami polskich ogrodów zoologicznych:

 - Puchacz (50gr) - Nasza największa sowa. Obecnie jego liczebność szacowana jest na 250-270 par (2007) - głównie w Sudetach, Karpatach, Pomorzu Środkowym i Zachodnim, północnej Wielkopolsce czy Puszczy Białowieskiej.

- Bielik (60gr) - Krajowy największy lęgowy ptak drapieżny. Dorosłe samice, które są nieco większe od samców, mogą osiągać masę ok. 6 kg i rozpiętość skrzydeł ok. 2,5 m
Na początku XX w. bielik był w Polsce na krawędzi wymarcia. Od tego czasu jego liczebność sukcesywnie rośnie, by na początku drugiej dekady XXI w. osiągnąć liczebność 1000 - 1400 par. Obecnie gatunek ten w różnym zagęszczeniu występuje prawie w całym kraju, omijając jedynie większość terenów podgórskich na południu.
 Od kilku lat, możemy podglądać zwyczaje lęgowe tych ptaków z kamery internetowej umieszczonej przy gnieździe w okolicy Kutna:

http://www.lasy.gov.pl/bielik

- Orzeł przedni (75gr) - W Polsce orzeł przedni jest gatunkiem skrajnie nielicznie lęgowym. Liczebność wynosi zaledwie 30-35 par. Większość gniazduje na południu kraju, w Karpatach, gdzie głównymi obszarami lęgowymi są Bieszczady, Góry Sanocko-Turczańskie, Beskid Niski, Sądecki, Pieniny, Gorce, Tatry i Beskid Żywiecki. Ponadto pojedyncze pary obserwowano na północy i wschodzie kraju, ale gniazdowanie potwierdzono jedynie na Pomorzu Środkowym. Ptaki lęgowe w Polsce są osiadłe.

- Gadożer (90gr) - Na znaczku podpisany dawniej używaną nazwą - krótkoszpon. Gatunek skrajnie nielicznie lęgowy (kilkanaście par), głównie we wschodniej części kraju. Na przelotach spotykany sporadycznie w całym kraju.

- Nagórnik (2,50zł) - Na znaczku podpisany dawną nazwą - drozd skalny. Skrajnie nieliczny ptak występujący w górskich terenach (Pieniny, Tatry, Bieszczady). Obecnie szacuje się, że gnieździ się w Polsce do 5 par.

- Zimorodek (4zł) - Nieliczny ptak występujący na niżowym obszarze kraju. Można go spotkać przy rzekach i strumieniach (po sezonie lęgowym również przy brzegach jezior i stawów) o stromych brzegach z dużą ilością zwisających korzeni i gałęzi. 
Ostatnio, w 2013 został wydany znaczek w postaci bloku z zimorodkiem, którego autorem jest Marzanna Dąbrowska (blok powstał na podstawie zdjęcia Jacka Zięby):

 Zimorodek, jeden z naszych ładniejszych krajowych ptaków pojawił się jeszcze dwa razy na znaczkach autorstwa J.Brodowskiego.
W roku 1992 w serii z wodospadami (gdzie można podziwiać także pluszcza):

oraz w 2004 w arkusiku "Fauna i flora akwenów słodkowodnych":

 - Pomurnik (5,60zł) - Skrajnie nieliczny ptak występujący obecnie w Polsce jedynie w Tatrach. Jego liczba szacowana jest na kilkanaście par.

- Kraska (6,50zł) - Jeszcze kilkadziesiąt lat temu gatunek ten należał do pospolitych. Pod koniec lat 70-tych liczebność kraski w Polsce szacowano na około 1000 par, a już w połowie lat 80-tych było jej o połowę mniej. Na początku lat 90-tych nastąpił kolejny spadek do 360-380 par. Wyginęła już z krajobrazu Śląska, Małopolski, Lubelszczyzny i Wielkopolski. Szacowania dla Polski z 1998 roku, podają spadek liczebności na 112-133 pary. Dziesięć lat później w 2009 roku liczebność populacji w określono na 50-60 par.